บทที่ 17 เฟิร์นลูกไก่ทอง (Cibotium barametz) หรือที่รู้จักกันในชื่อว่านไก่น้อย เป็นเฟิร์นดินขนาดใหญ่ที่มีเหง้าและก้านใบปกคลุมด้วยขนสีทองคล้ายลูกไก่ พบได้ทั่วไปในป่าดิบเขาที่ชุ่มชื้นของเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยที่พบกระจายพันธุ์ทุกภาค เฟิร์นลูกไก่ทองมีคุณค่าทางสมุนไพรสูง ทั้งในแพทย์แผนจีนที่ใช้ชื่อ gou-ji รักษาโรคกระดูกและข้อ รูมาตอยด์ เบาหวาน ความดัน และอาการตกขาว รวมถึงการใช้ขนที่เหง้าเป็นสมุนไพรพื้นบ้านห้ามเลือด ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยที่ยืนยันฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อโรค และป้องกันแผลในทางเดินอาหาร ด้านองค์ประกอบทางเคมีพบสารสำคัญหลายกลุ่ม เช่น เลคโตน สเตียรอยด์ ฟีนอลิก ไกลโคไซด์ และโพลีแซกคาไรด์ ที่มีศักยภาพต่อการพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพและเภสัชภัณฑ์ อีกทั้งในภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยยังมีการกล่าวถึง ว่านกีบแรด ซึ่งเป็นเฟิร์นในกลุ่มเดียวกัน ปรากฏในตำรับยาโบราณหลายคัมภีร์ เช่น ปฐมจินดา และ แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ ใช้เป็นตัวยาสำคัญในตำรับยากวาดทราง ยาแก้พิษหละจับหัวใจ ยาแก้โรคลม และยาสมานลำไส้แก้นิ่ว สะท้อนถึงบทบาทของเฟิร์นในฐานะสมุนไพรที่มีคุณค่าทั้งทางวิทยาศาสตร์และมรดกทางวรรณกรรมการแพทย์ของชาติ ทำให้เฟิร์นลูกไก่ทองและเฟิร์นกีบแรดเป็นพืชที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และศึกษาต่อยอดทั้งด้านการแพทย์และวัฒนธรรม

 

Tags: , ,