บทที่ 19 เฟิร์นนกกระจอกเทศ (Matteuccia struthiopteris) เป็นเฟิร์นในวงศ์ Onocleaceae ที่มีเพียงหนึ่งชนิดในสกุล Matteuccia มีลักษณะเด่นคือใบสองแบบ (dimorphic) โดยใบแท้สีเขียวสูงได้กว่า 1 เมตรและทิ้งใบในฤดูใบไม้ร่วง ส่วนใบที่มีอับสปอร์สั้นกว่าและตั้งตรงตลอดฤดูหนาว ลักษณะคล้ายขนนกกระจอกเทศซึ่งเป็นที่มาของชื่อ พบกระจายพันธุ์ในเขตอบอุ่นและหนาวของยูโรเซียตั้งแต่เอเชียตะวันออกถึงยุโรป แต่ไม่พบในประเทศไทย นิยมปลูกเป็นไม้ประดับและใช้ยอดอ่อน Fiddleheads เป็นผักปรุงอาหารในหลายประเทศ ขณะเดียวกันในแพทย์แผนจีนและญี่ปุ่นมีการใช้เหง้าและใบเป็นสมุนไพรโบราณรักษาโรคพยาธิ ไข้หวัดใหญ่ บิดโลหิตจาง และภาวะตกเลือดจากมดลูก ปัจจุบันมีการศึกษาพบฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลากหลาย เช่น ต้านไวรัส ต้านปรสิต ต้านแบคทีเรีย และต้านอนุมูลอิสระ ด้านองค์ประกอบทางเคมีพบสารสำคัญหลายกลุ่ม เช่น C-methyl flavones, stilbenes, flavonoid glycosides และ phenolic acids ที่มีศักยภาพต่อการพัฒนาเป็นสมุนไพรและผลิตภัณฑ์สุขภาพ
Tags: 19 เฟิร์นนกกระจอกเทศ (Ostrich Fern and Fiddlehead Fern) Matteuccia struthiopteris (L.) Tod., Medicinal Ferns, ตำรับเฟิร์น