Post Tagged with: "ตำรับเฟิร์น"
-
26 แนะนำผู้เขียน จากมุมมองของคนบ้า…เฟิร์น
ปี พ.ศ. 2552 ผู้เขียน “เปลี่ยนงานอดิเรกเป็นงานวิจัย” ได้ศึกษาโครงการวิจัยสารสกัดจากพืชกลุ่มคลับมอส เริ่มจาก ช้องนางคลี่ และมีผลงานตีพิมพ์ครั้งแรกปี พ.ศ. 2555 เป็นการรายงานการค้นพบสารกลุ่มหนึ่งกับการแสดงฤทธิ์ทางชีวภาพ ต่อมา ในปี พ.ศ. 2556 ก็ได้รับเกียรติอย่างสูงจากอาจารย์ ม.ล.จารุพันธ์ ทองแถม ชักชวนให้เข้าร่วมโครงการ การวิจัยเพื่อสำรวจรวบรวมและขยายพันธุ์เฟินและพืชใกล้ชิด ภายใต้มูลนิธิโครงการหลวง นั้นคือจุดเริ่มต้นของหนังสือ “ตำรับเฟิร์น” โดยผ่านการอธิบายให้ผู้อ่านเห็นถึงความหลากหลายของเฟิร์นและพืชใกล้ชิด (Pteridophytes) และประโยชน์ทางยา โดยยกตัวอย่างการใช้เฟิร์นเป็นอาหาร ยา และเครื่องใช้ในวิถีชีวิตชุมชน […]
-
25 เฟิร์นลิ้นกุรัม ไพโรเซีย (Pyrosia) Pyrrosia lingua (Thunb.) Farw.
บทที่ 25 เฟิร์นลิ้นกุรัม หรือไพโรเซีย (Pyrrosia lingua) เป็นเฟิร์นอิงอาศัยที่มีเหง้าเลื้อยและใบรูปขอบขนานแกมไข่ พบได้ตั้งแต่หิมาลัย จีน ไต้หวัน เกาหลี ญี่ปุ่น จนถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งทุกภาคของไทยในป่าดิบเขาสูงกว่า 800 เมตร นิยมปลูกเป็นไม้กระถางแขวนหรือคลุมพื้นดินเพราะทนแล้งและดูแลง่าย ในแพทย์แผนจีนมีการใช้ใบในตำรับ Shi Wei (石葦) รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ นิ่ว ปัสสาวะเป็นเลือด และโรคไต รวมถึงอาการไอ หลอดลมอักเสบ และหอบหืด […]
-
24 เฟิร์นกระแตไต่ไม้ดอยสุเทพ Drynaria fortunei (Kunze ex Mett.) J.Sm.
บทที่ 24 เฟิร์นกระแตไต่ไม้ดอยสุเทพ (Drynaria fortunei) เป็นเฟิร์นอิงอาศัยที่มีเหง้าเลื้อยปกคลุมด้วยเกล็ดหนาแน่น ใบกาบรูปไข่และใบสร้างสปอร์แบบขนนกชั้นเดียว พบกระจายพันธุ์ในจีนตอนใต้ ไต้หวัน อินโดจีน และในไทยที่ดอยสุเทพ จ.เชียงใหม่ มีบทบาทสำคัญในแพทย์แผนจีนในชื่อ Gu-Sui-Bu (Drynaria rizhoma) ใช้รักษาโรคกระดูกพรุน ปวดข้อ และบำรุงกระดูก โดยมีผลิตภัณฑ์ทั้งในรูปเหง้า สารสกัด แผ่นแปะ และครีมทา งานวิจัยพบว่าสารฟลาโวนอยด์และฟีนอลในเหง้ามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ช่วยเพิ่มเซลล์สร้างกระดูก ยับยั้งเซลล์สลายกระดูก และมีศักยภาพในการฟื้นฟูเซลล์ประสาท ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ ด้านองค์ประกอบทางเคมีพบสารสำคัญ เช่น […]
-
23 เฟิร์นขากระรอก (Squirrel’s Foot Fern) Davallia mariesii T. Moore ex Baker
บทที่ 23 เฟิร์นขากระรอก หรือเฟิร์นตีนกระต่าย (Davallia mariesii) เป็นเฟิร์นอิงอาศัยที่มีเหง้าเล็กยาวไขว้กันคล้ายขากระรอก พบในจีน ไต้หวัน เกาหลี ญี่ปุ่น และบางส่วนของรัสเซีย นิยมปลูกเป็นไม้ประดับกระถางแขวนและใช้ในทางการแพทย์แผนโบราณ โดยในจีนใช้เหง้าร่วมกับเฟิร์นสกุล Drynaria ในตำรับยา Gu-Sui-Bu รักษาโรคกระดูก ปวดเอว ปวดข้อ ปวดฟัน และหูอื้อ ส่วนในเกาหลีใช้เป็นยาพื้นบ้านรักษาไข้ อาการประสาท และมะเร็งกระเพาะอาหาร ขณะที่ญี่ปุ่นใช้เหง้าเสริมสร้างกระดูก บำรุงไต บรรเทาอาการบาดเจ็บ และรักษาภายนอก เช่น […]
-
22 พญานาคราช ว่านนาคราช Davallia solida (G. Forst) Sw.
บทที่ 22 พญานาคราช หรือว่านนาคราช (Davallia solida) เป็นเฟิร์นอิงอาศัยที่มีเหง้าใหญ่เลื้อยยาวคล้ายงู จึงเป็นที่มาของชื่อ พบได้ทั่วประเทศไทยและในเขตร้อนของเอเชียตะวันออกถึงแปซิฟิกตะวันตก นิยมปลูกเป็นไม้ประดับและใช้เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน โดยบางท้องถิ่นนำเหง้าแห้งผสมเหล้าหรือน้ำซาวข้าวรักษาอาการเจ็บจากสัตว์มีพิษกัดต่อย ในจีนและไต้หวันใช้เหง้าในตำรับยาจีน “Gu-Sui-Bu” รักษาโรคกระดูกพรุน ปวดข้อ และอาการปวดเอ็น ส่วนในหมู่เกาะแปซิฟิกใช้รักษาพิษจากปลาปะการังและเป็นยาแก้ปวดหรือยาระบาย งานวิจัยพบสารสำคัญ เช่น catechin ที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และ mangiferin ที่ช่วยต้านการอักเสบ ต้านจุลชีพ และต้านเบาหวาน ซึ่งถูกพัฒนาเป็นอาหารเสริมและผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ เช่น แผ่นปิดแผลฆ่าเชื้อ ทำให้พญานาคราชเป็นเฟิร์นที่มีคุณค่าทั้งด้านสมุนไพร […]
-
21 กวนจง Guan Zhong (Shield Fern) Dryopteris crassirhizoma Nakai
บทที่ 21 กวนจง (Dryopteris crassirhizoma) หรือ Shield Fern เป็นเฟิร์นในวงศ์ Dryopteridaceae ที่มีเหง้าอ้วนตั้งตรง ใบประกอบแบบขนนกสองชั้นยาวได้กว่า 1 เมตร พบในเขตอบอุ่นของจีน เกาหลี ญี่ปุ่น และบางส่วนของรัสเซีย โดยไม่พบในไทย แต่สกุล Dryopteris มีชนิดอื่นกระจายพันธุ์อยู่บ้าง กวนจงมีบทบาทสำคัญในแพทย์แผนจีน ใช้รากหรือเหง้าเป็นสมุนไพรในตำรับ Dong-Bai-Guan-Zhong เพื่อรักษาไข้หวัดใหญ่ อาเจียนเป็นเลือด บำรุงตับและกระเพาะ ขับพยาธิ ลดไข้ […]
-
20 ลำเท็ง ผักกูดแดง ปรงสวน (Swamp Fern) Stenochlaena palustris (Burm. f.) Bedd.
บทที่ 20 ลำเท็ง หรือผักกูดแดง (Stenochlaena palustris) เป็นเฟิร์นในวงศ์ Blechnaceae ที่พบทั่วไปในเขตร้อนของเอเชียและออสเตรเลีย รวมถึงทุกภาคของประเทศไทย โดยขึ้นตามพื้นที่ชุ่มน้ำ ป่าเสม็ด ป่าโกงกาง และริมลำธาร มีลักษณะเป็นเถาเลื้อย ใบอ่อนสีแดงก่อนเปลี่ยนเป็นเขียวเข้มเมื่อแก่ นิยมใช้ยอดอ่อนเป็นผักพื้นบ้าน เช่น แกงเลียง ต้มส้ม หรือแกงกะทิ และลำต้นใช้ทำเชือกหรือจักสานเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ นอกจากคุณค่าทางอาหารแล้ว ยังมีสรรพคุณทางยา เช่น รักษาแผลฟกช้ำ แผลงูกัด บำรุงเลือด รักษาโรคหูด แก้ไข้ […]
-
19 เฟิร์นนกกระจอกเทศ (Ostrich Fern, Fiddlehead Fern) Matteuccia struthiopteris (L.) Tod.
บทที่ 19 เฟิร์นนกกระจอกเทศ (Matteuccia struthiopteris) เป็นเฟิร์นในวงศ์ Onocleaceae ที่มีเพียงหนึ่งชนิดในสกุล Matteuccia มีลักษณะเด่นคือใบสองแบบ (dimorphic) โดยใบแท้สีเขียวสูงได้กว่า 1 เมตรและทิ้งใบในฤดูใบไม้ร่วง ส่วนใบที่มีอับสปอร์สั้นกว่าและตั้งตรงตลอดฤดูหนาว ลักษณะคล้ายขนนกกระจอกเทศซึ่งเป็นที่มาของชื่อ พบกระจายพันธุ์ในเขตอบอุ่นและหนาวของยูโรเซียตั้งแต่เอเชียตะวันออกถึงยุโรป แต่ไม่พบในประเทศไทย นิยมปลูกเป็นไม้ประดับและใช้ยอดอ่อน Fiddleheads เป็นผักปรุงอาหารในหลายประเทศ ขณะเดียวกันในแพทย์แผนจีนและญี่ปุ่นมีการใช้เหง้าและใบเป็นสมุนไพรโบราณรักษาโรคพยาธิ ไข้หวัดใหญ่ บิดโลหิตจาง และภาวะตกเลือดจากมดลูก ปัจจุบันมีการศึกษาพบฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลากหลาย เช่น ต้านไวรัส ต้านปรสิต ต้านแบคทีเรีย […]
-
18 มหาสดำ (Cyathea spp.)
บทที่ 18 มหาสดำ กูดต้น (Cyathea gigantea / Cyathea podophylla) เป็นเฟิร์นขนาดใหญ่ในกลุ่มทรีเฟิร์น (Tree fern) ที่มีลำต้นสูงคล้ายต้นมะพร้าวและใบประกอบแบบขนนกสองชั้น พบกระจายพันธุ์ในป่าดิบเขาที่ชื้นสูงตั้งแต่จีน พม่า อินเดีย กัมพูชา มาเลเซีย อินโดนีเซีย และในไทยทั้งภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ โดยสวนหลวงสิริภูมิ โครงการหลวงดอยอินทนนท์ได้รวบรวมปลูกไว้เป็นอาณาจักรทรีเฟิร์นที่สมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ มหาสดำไม่เพียงมีคุณค่าทางภูมิทัศน์และการอนุรักษ์ แต่ยังถูกใช้ในตำรายาไทยเป็นหนึ่งใน พิกัดเบญจโลธิกะ มีสรรพคุณดับพิษร้อน แก้ไข้กาฬ แก้ร้อนใน […]
-
17 เฟิร์นลูกไก่ทอง (Golden Chicken Fern, Woolly Fern) Cibotium barametz (L.) J. Sm.
บทที่ 17 เฟิร์นลูกไก่ทอง (Cibotium barametz) หรือที่รู้จักกันในชื่อว่านไก่น้อย เป็นเฟิร์นดินขนาดใหญ่ที่มีเหง้าและก้านใบปกคลุมด้วยขนสีทองคล้ายลูกไก่ พบได้ทั่วไปในป่าดิบเขาที่ชุ่มชื้นของเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยที่พบกระจายพันธุ์ทุกภาค เฟิร์นลูกไก่ทองมีคุณค่าทางสมุนไพรสูง ทั้งในแพทย์แผนจีนที่ใช้ชื่อ gou-ji รักษาโรคกระดูกและข้อ รูมาตอยด์ เบาหวาน ความดัน และอาการตกขาว รวมถึงการใช้ขนที่เหง้าเป็นสมุนไพรพื้นบ้านห้ามเลือด ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยที่ยืนยันฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อโรค และป้องกันแผลในทางเดินอาหาร ด้านองค์ประกอบทางเคมีพบสารสำคัญหลายกลุ่ม เช่น เลคโตน สเตียรอยด์ ฟีนอลิก ไกลโคไซด์ และโพลีแซกคาไรด์ ที่มีศักยภาพต่อการพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพและเภสัชภัณฑ์ อีกทั้งในภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยยังมีการกล่าวถึง […]
MIT OpenCourseWare
